EACHA 2025 – Potrzebujemy alternatywnych rozwiązań w Europie
Po wprowadzeniu płatności natychmiastowych, płatności transgraniczne to kolejna krytyczna kwestia w świecie płatności. To moje wielkie marzenie, aby móc wymieniać przelewy natychmiastowe w ciągu kilku sekund, niezależnie od waluty – wskazuje José-Luis Langa przewodniczący Europejskiego Stowarzyszenia Izb Rozliczeniowych EACHA.
EACHA tworzy pomost pomiędzy różnymi izbami rozliczeniowymi w całej Europie. W jaki sposób organizacja wspiera współpracę między swoimi członkami, w tym z Krajową Izbą Rozliczeniową?
Celem EACHA jest zarówno wspieranie współpracy między 30 organizacjami członkowskimi w całej Europie, jak i budowa Forum Współpracy Technicznej dla automatycznych izb rozliczeniowych. Ułatwiamy wymianę informacji, zachęcamy do dyskusji na tematy będące przedmiotem wspólnego interesu, tworzymy wspólne standardy interoperacyjności, a także reprezentujemy stanowisko naszych członków. Jesteśmy również organem lobbingowym w kontaktach z Europejską Radą ds. Płatności, Europejskim Bankiem Centralnym i Komisją Europejską.
KIR jest jednym z naszych członków-założycieli i uczestniczył w budowaniu organizacji od samego początku, tj. od 2006 roku. Co ciekawe, mój pierwszy kontakt z EACHA miał miejsce w Warszawie w 2002 roku, na jednym z wydarzeń organizowanych przez KIR.
W jaki sposób procesy rozliczania i rozrachunku płatności różnią się na rynkach europejskich i jakie są główne wyzwania związane z osiągnięciem większej harmonizacji?
Harmonizacja płatności między kontami w euro jest faktem dokonanym. W ramach standardu SEPA, który obejmuje 40 krajów w Europie, wszyscy przestrzegamy tych samych przepisów, schematów i zasad biznesowych. Nie jest to jednak reguła w przypadku transakcji kartowych. Visa, Mastercard oraz niektóre regionalne europejskie systemy opierają się na różnych zasadach, więc w tym segmencie harmonizacja nie została jeszcze w pełni osiągnięta.
Różnica między poszczególnymi krajami polega również na sposobie wykorzystywania instrumentów płatniczych. Weźmy na przykład polecenie zapłaty. Ta usługa, choć wygodna i bezpieczna, z jakiegoś powodu nie jest tak szeroko stosowana w Europie Wschodniej, jak w krajach zachodnich – w Hiszpanii czy w Niemczech. Przypuszczam, że jest to dziedzictwo postkomunistycznej mentalności – moje konto, moje pieniądze i to ja sprawuję nad nimi kontrolę. Z drugiej strony np. Polska jest jednym z wiodących krajów pod względem korzystania z płatności natychmiastowych, podczas gdy w krajach takich jak Niemcy, Austria, Francja czy Włochy, nie zyskały one jeszcze znaczącej popularności.
Jakie są aktualne osiągnięcia w zakresie rozwiązań przy płatnościach transgranicznych?
Płatności transgraniczne w euro, w 40 krajach należących do SEPA, mogą być dokonywane za pomocą tradycyjnych poleceń przelewu, poleceń zapłaty lub w oparciu o płatności natychmiastowe. Jeśli transakcja jest w euro, możemy łatwo i szybko ją wysłać, ponieważ istnieje interoperacyjność między różnymi dostawcami płatności. Na razie nie mamy jeszcze rozwiązania, które pozwoliłoby nam rozpocząć transakcję w euro i zakończyć ją w złotówkach lub odwrotnie. Wdrożyliśmy już jednak standardy o nazwie One-Leg Out (OLO) Instant Credit Transfer (OCT Inst), aby to umożliwić. Po wprowadzeniu płatności natychmiastowych, jest to kolejna wielka rzecz, która nadchodzi w świecie płatności. To moje marzenie, aby móc wymieniać natychmiastowe przelewy w ciągu kilku sekund, niezależnie od waluty.
Wraz z ewolucją regulacji, takich jak PSD3, oczywiste jest, że przejrzystość płatności staje się priorytetem. Na jakie kluczowe trendy regulacyjne powinny przygotować się instytucje finansowe i FinTechy?
Rok 2025 będzie rokiem rozporządzenia w sprawie płatności natychmiastowych, które wymaga – od każdego dostawcy usług płatniczych – akceptowania i wysyłania tego rodzaju płatności
z takimi samymi cenami jak tradycyjne przelewy. Wymusiło to zmianę dyrektywy w sprawie ostateczności rozrachunku i otworzyło drzwi FinTechom do uczestnictwa w systemach płatności. W październiku zniesiony zostanie także limit transakcji natychmiastowych, a możliwość weryfikacji nazwy beneficjenta transakcji (obowiązująca tylko w krajach strefy euro) stanie się obowiązkowa.
Oczywiście musimy być przygotowani na trendy regulacyjne, w tym wdrożenie dyrektywy PSD3, która ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa płatności, przejrzystości i wyrównanie szans dla banków i niebankowych dostawców płatności. Jest to częściowo uwzględnione w rozporządzeniu w sprawie płatności natychmiastowych i musimy dostosować się do tych przepisów, mimo że ich przestrzeganie wymaga wiele wysiłku, zmniejsza przestrzeń i budżet dostępny na innowacje. W niektórych obszarach przynosi to wiele korzyści, ale są też obszary, w których istnieje zbyt wiele wymagań tworzących duże obciążenie administracyjne.
Obserwując technologie, takie jak blockchain czy sztuczna inteligencja, które przekształcają usługi finansowe, w jaki sposób EACHA dostosowuje swoje ramy i strategie, aby pozostać w grze w tym szybko zmieniającym się krajobrazie?
W obu przypadkach EACHA tworzy ramy i kompleksowe strategie obejmujące wszystkie inicjatywy transformacji cyfrowej. Mamy grupę ds. innowacji, która specjalizuje się w potencjalnych nowych obszarach innowacji i współpracy w zakresie płatności, więc bardzo uważnie śledzimy rozwój technologii.
Technologie blockchain i DLT mają ogromny potencjał jako użyteczne rozwiązania, ale wciąż czekają na odkrycie pola do ich właściwego zastosowania. Jak dotąd niewielu uczestników rynku znalazło dla nich rzeczywiście trafne i efektywne obszary wykorzystania. Rozwiązania scentralizowane, jakie oferujemy, stały się bardzo skuteczne i wydajne, a także adresują rzeczywiste problemy banków, klientów i korporacji. Technologie DLT nie są tak skuteczne w świecie płatności natychmiastowych. Natychmiastowy oznacza natychmiastowy, możemy dokonać transakcji end-to-end w mniej niż pół sekundy, w tym dokonać rozliczenia, przekazać informacje do wierzyciela, dłużnika, zarówno w instytucji wysyłającej, jak i odbierającej. W przypadku DLT ta sama transakcja może zająć nawet kilka minut, a nie milisekund. A jeśli, na przykład w Hiszpanii, mówimy o 14 milionach transakcji między kontami dziennie, ze szczytem mogącym wynieść nawet ponad 30 milionów, to do przetwarzania, rozliczania i rozrachunku za pomocą DLT takiej liczby transakcji w skali całego kraju potrzebna byłaby ogromna moc obliczeniowa i energia elektryczna.
A co z AI?
AI to zupełnie inna historia. Sztuczną Inteligencję oraz uczenie maszynowe wykorzystujemy szeroko do zapobiegania oszustwom i działa to bardzo dobrze. Pomaga ona wykrywać anomalie i identyfikować wzorce oszustw, co jest szczególnie ważne w kontekście przejścia do świata płatności natychmiastowych. W EACHA wykorzystujemy nasze doświadczenie i technologię do walki z oszustwami, ponieważ dotykają one wszystkich. Wykorzystanie sztucznej inteligencji w tym obszarze jest niezastąpione.
Philip Lane, główny ekonomista EBC, powiedział, że powszechność płatności elektronicznych za pomocą Apple Pay, Google Pay itp. naraża Europę na ryzyko presji gospodarczej. Jak postrzega Pan rolę amerykańskich gigantów technologicznych w europejskiej infrastrukturze płatniczej?
Jest to obecnie główny problem dla europejskich decydentów. Zarówno KE, jak i EBC wskazują, że powinniśmy wspierać autonomię europejskiego sektora finansowego. Dotyczy to nie tylko wspomnianych Big Techów, ale także organizacji Visa i Mastercard, ponieważ 56% płatności elektronicznych w handlu detalicznym w Europie opiera się obecnie na kartach. Wiele europejskich krajów nie ma żadnego krajowego systemu, więc w pełni polegają na organizacjach kartowych, co wiąże się z pewnym ryzykiem i kosztami.
Stąd też pomysły by stworzyć alternatywę dla płatności kartami, opartą na natychmiastowych transakcjach pomiędzy kontami. Dzięki temu można zapewnić rozwiązania dla płatności peer-to-peer, e-commerce, ale także tych dokonywanych w sklepach stacjonarnych. Wyobraź sobie, że możesz zapłacić za piwo i przekąski lub podobne zakupy podczas podróży do Hiszpanii za pomocą BLIK lub – w przypadku Hiszpanów płacących w Polsce – za pomocą Bizum. Mogłoby to wyeliminować potrzebę korzystania z rozwiązań, które zazwyczaj są amerykańskie. Do naszych drzwi pukają również rozwiązania chińskie, takie jak AliPay czy WeChat Pay. Potrzebujemy alternatywnych rozwiązań w Europie, a dla mnie najlepsze są te oparte na natychmiastowych płatnościach między kontami.
Jak w tym kontekście postrzega Pan rozwój walut cyfrowych, w szczególności cyfrowego euro?
Obecnie prace w EBC obejmują cyfrową walutę nie tylko jako formę pieniądza, ale także jako formę płatności. Myślę jednak, że powinniśmy tutaj wprowadzić rozróżnienie między detalicznym i hurtowym CBDC. W przypadku handlu detalicznego, dotychczasowe propozycje są trochę jak budowa kolejnej autostrady, równoległej do już istniejącej. Pytanie brzmi więc, czy potrzebujemy czterech autostrad, aby dostać się z punktu A do punktu B, skoro trzy działają już dobrze? Jeżeli EBC wprowadzi cyfrowe euro w segmencie detalicznym, będzie ono konkurować z naszymi istniejącymi rozwiązaniami. Oczywiście nawet wtedy będziemy współpracować z EBC, aby zapewnić rynkowi najlepsze możliwe rozwiązanie. Moim zdaniem, lepiej byłoby zbudować w Europie nowoczesne systemy oparte o interoperacyjność płatności natychmiastowych, która jest dziś dostępna na rynku. Uważam jednak, że dla CBDC jest wiele miejsca w transakcjach hurtowych. Nie mamy tutaj tak dobrego systemu i być może właśnie tu cyfrowe euro mogłoby poprawić krajobraz płatności.
Rozmawiał Maksymilian Stefański
José-Luis Langa
W 1989 roku ukończył ekonomię, a rok później w rozpoczął pracę w Banku Centralnym Hiszpanii, gdzie uczestniczył w szeregu komitetów zajmujących się płatnościami.
W 2000 r. został dyrektorem zarządzającym Interbank Payment Service. Kiedy w 2005 r. utworzono Iberpay, był jej tymczasowym dyrektorem generalnym. Obecnie jest zastępcą dyrektora generalnego Iberpay odpowiedzialnym za płatności międzynarodowe, instytucjonalne i gotówkowe.
Jest członkiem AMI-Pay w EBC i PIE w CPMI (BIS). Uczestniczy w kilku grupach Europejskiej Rady ds. Płatności. Jest przewodniczącym Europejskiego Stowarzyszenia Automatycznych Izb Rozliczeniowych (EACHA) i uczestnikiem Latam Payment Processor Association.
Zobacz także:
EACHA działa na rzecz tworzenia wspólnych standardów
EACHA Payments Forum 2025 – konferencja Stowarzyszenia Europejskich Izb Rozliczeniowych
